Creditmanagementorganisaties (vroeger omschreven als “incasso”, maar nu breder dan dat) pleiten voor empathie in deze barre tijden. Pas als de economie zich herstelt zal duidelijk worden hoe kwetsbaar we zijn geworden. Mogelijks wordt alles ook hier anders. Napoleon zei het al: “in de opportuniteit liggen kansen”.
Laten we beginnen met een vraag. Hoe ga je om met die 9% aan onbetaalde facturen in onze huidige maatschappij? Dat percentage uit 2019 is wellicht tegen eind mei 2020 ferm achterhaald. Het is geen eenvoudige en éénduidige vraag. We zetten de zaken even op een rij.
Drie pijlers zijn belangrijk om deze “sustainability” te waarborgen: milieu, maatschappij en economie. Met sustainability bedoelen we regelmaat en betrouwbaarheid in financiële zaken, zoals b.v. “betaald worden”. Een voorbeeld: in mijn beroepsactiviteiten kan ik hierop een invloed uitoefenen door de drie te combineren en te ijveren voor een gezonde financiële situatie voor bedrijven, maatschappij en haar burgers. Als katalysator voor een gezonde economie. Een gezonde economie zorgt voor een goed draaiende maatschappij, heeft oog voor milieu en sociaal weefsel met daarin ontspanning, sport en cultuur.
Een goed draaiende economie zorgt voor groei, betere cashflow en dat resulteert in meer werkgelegenheid en jobs. In Europa zijn er ongeveer voor 360 miljard aan onbetaalde facturen, en in bepaalde sectoren zoals de Europese bouw loopt dit op tot 3.6% van alle facturen. Wat zou er aan Europa niet kunnen verbeteren als een groot gedeelte van dat bedrag toch zou kunnen geïnd worden? En zo “financial sustainability” opkrikken.
In 2019 verdween in België zo’n 4 miljard euro. U leest het goed…verlies wegens onbetaalde facturen. 4 miljard dat in de boekhouding wordt afgeschreven. Dat zijn de harde cijfers.
Hoe krijgen we dat bedrag nu wel betaald? Een mogelijk antwoord op deze vraag is: met respect voor elke situatie, want die is steeds anders. Het woord “empathie” kan verfrissing brengen in de manier waarop we omgaan met onbetaalde facturen. De harde hand alleen zal niet helpen. Minnelijk invorderen door slim(mer) te zijn is dus de boodschap. Alleen raak je dan aan een paar heilige huizen…maar de opportuniteit tot verandering is er. Hier komt de Napoleon uit de inleiding een eerste keer om de hoek kijken.
Eerst en vooral, een factuur die gestuurd wordt voor geleverde diensten moet betaald worden. Kwijtschelden is geen optie. Meestal wordt bij niet-betaling steeds door de schuldeiser uitgegaan van onwil of gebrek aan respect voor het bedrijf dat de diensten heeft aangeboden. Jammer genoeg gaat het meestal echter over slordigheid of “niet kunnen” betalen. Daar kan je boos om zijn, maar veel gaat dat niet helpen. De feiten zijn dat logica en rede ons hier verder gaan helpen.
De overheid speelt daarbij een strenge, doortastende rol. Iedereen is het erover eens dat de overheden weinig tot geen empathie aan de dag leggen als er een BTW, RSZ of belasting moet betaald worden. “Het systeem” werkt dus jammer genoeg anders: door de jaren heen heeft het systeem het gehaald van de logica, het begrip of respect. De overheid zwoer tot voor kort bij het creëren van grote druk bij het invorderen van onbetaalde facturen. Zoveel mogelijk, zo snel mogelijk en soms hardvochtig of zeer doortastend. De manier waarop dit meestal gebeurt is assertief, onder dwang, soms meedogenloos, met veel druk op de consument en vaak (te?) snel via gerechtelijke invordering door gerechtsdeurwaarder of advocaat.
Het systeem om via gerechtelijke weg onbetaalde facturen te doen betalen, dateert letterlijk uit de tijd van Napoleon, dus denken we dat er ruimte moet zijn voor verandering of contemplatie: zich verplaatsen te paard zoals toen, is leuk maar nu verplaatsen we ons op andere manieren. Napoleon kon zich niet zo snel verplaatsen dat hij de huidige snelheid waarmee de maatschappij verandert, had kunnen bijhouden.
Tijdens deze Covid-19 crisis toont de overheid een ander gelaat: er is empathie voor consument en bedrijfsleven. Er worden overgangsmaatregelen genomen, en betalingen voor telecom, water, btw, belastingen, etc. worden uitgesteld. Het kan dus anders. Dat is goed nieuws. Maar hoe sustainable of duurzaam is de houding van de overheid? Gaat de overheid na Covid-19 terug naar de oude manier van hardvochtig invorderen of probeert ze lessen te trekken?
Minnelijk invorderen is al lang een volwaardig, empathisch alternatief. Maar nu, na de Covid-19 crisis nog meer dan ooit. The “new discovered kid on the block” heeft zijn deugdelijkheid bewezen. En zeker in tijden van crisissen en maatschappelijke veranderingen, zoals nu.
Mogen we dan pleiten voor een verankering, solidariteit, en continuïteit van die empathische houding van schuldeisers en overheden t.o.v. schuldenaars? De brede wereld van creditmanagement is immers in volle ontwikkeling. Het wordt allemaal sociaal meer verantwoord. Achter elk “dossier” zit immers een mens, een gezin, een familie.
Ieder dossier is anders en door overleg voorkom je menselijke drama’s. Ga dus voor afbetalingsplannen die je onderling afspreekt met het individu (“in der minne”) en dat geen grote sommen in één keer kan betalen. De voordelen zijn legio: je krijgt de factuur betaald, al is het in één of twee jaar, maar ze wordt wel vereffend. En je vermijdt de opeenstapeling van taksen, boetes en aanmaningen. Dat laatste is uiteraard legaal, maar het lost niks op en het zorgt vaker voor moedeloosheid en demotivatie: waarom zou men nog wakker liggen van het niet-betalen als het allemaal geen zin meer heeft?
Een complicerende factor bij onbetaalde facturen is dat het vaak een afwegen is tussen “niet willen” en “niet kunnen” betalen. Elk voor de helft, leert onderzoek. Alleen, het Covid-19 virus zal ook hier voor impact zorgen. Veel bedrijven en gewone werknemers die zonder inkomsten vallen, zullen de bodem van het vat zien en verschuiven naar de categorie van “niet kunnen”.
Mogen wij dan even oproepen tot empathie? Het kan ons allemaal overkomen en solidariteit primeert nu op stevige aangetekende brieven. Maar de onbetwiste factuur dient betaald te worden. België kende in 2019 ondertussen naar schatting 364.385 kredietnemers die met achterstallen kampen en het moeilijker en moeilijker hebben om bestaande kredieten verder af te lossen. En dat is natuurlijk “niet kunnen”.
In het eerste geval kan je ervan uitgaan dat een factuur moet betaald worden, tenzij men de geleverde diensten betwist en een klacht heeft geformuleerd. Dat werkt opschortend. In alle andere gevallen moet een systeem erop gericht zijn om sociaal verantwoord om te gaan met wie niet kan betalen. Vinden wij bij Socrem vzw.
Toen Einstein zijn beroemde uitspraak deed wat voor hem de definitie van krankzinnigheid was, nl. “de zaken steeds op dezelfde manier te doen en een verschillend resultaat te verwachten”, dacht hij wellicht aan andere zaken dan “hoe onbetaalde facturen betaald krijgen”. Maar het opent wel de discussie, en de vraag is of we het ooit gaan oplossen met de bestaande systemen uit het industriële tijdperk, organisaties, wetgeving en afspraken?
Wel, u leest het al niet meer tussen de regels, wij denken van niet. Als Covid-19 ons iets kan leren dan is het wel dat we alles in vraag moeten stellen, en wat meer zorgdragen voor elkaar, met begrip en respect voor sommige situaties. Bovendien is het vriendelijk oplossen en onderling betaling afspreken veel efficiënter. Logisch want je krijgt niet het gevoel een mislukkeling of misdadiger te zijn. Gun elkaar wat empathie, maar spreek elkaar er ook op aan als je vindt dat een vriend of kennis te veel op krediet koopt. En zich in de problemen dreigt te werken. Ook dat is solidariteit.
Het covid-19 virus zal ervoor zorgen dat we beseffen dat we de grenzen van onze overconsumptie hebben bereikt. Misschien moeten we structurele afspraken maken en misschien herbeginnen van nul. En zaken afspreken om in der minne te regelen. Onwil telt dan niet want dan kan het gerecht nog altijd ingrijpen.
Ook onze overheid valt daaronder. Strenge overheid die haar kiezers soms meedogenloos behandelt. De ironie is dat België bij de 5 slechtste betalers van Europa hoort maar wel van de bevolking stipte betaling eist. Nou dat klopt dan niet, wat is hier de logica?
Keren we terug naar ons uitgangspunt? Een maatschappij die zich inzet voor een sociaal en economisch verantwoorde manier om onbetaalde facturen te innen. Daar geloven wij in. Te beginnen bij onze overheden. Tijdens en na Covid-19 hebben we de kans om ook hier een voorbeeld te zijn voor andere landen als het normale leven van voorheen herneemt. Anders dreigt 2021 een gitzwart financieel jaar te worden met een uitgedroogde economie.
In bepaalde sectoren klagen tot 50% van de bedrijven dat problemen met betalingen van klanten zorgt voor cashflow issues in het bedrijf en impact op mogelijke investeringen. Europese studies wijzen op een groeiende tendens die stilaan onze opgebouwde welvaart ondermijnt. Dit soort situaties is onhoudbaar, en zeker niet als het systeem blijft wat het is: vanuit de tijd van Napoleon.
Bart Vandesompele
Algemeen Directeur Socrem vzw
Socrem ijvert voor een empathisch en sociaal verantwoord invorderen van facturen
