De oorlog in Oekraïne stuwt de inflatie naar een zelden gezien peil. Voor zowat zes op de tien Belgen is het leven tussen 1% en 10% duurder geworden en meer dan vier op de tien consumenten zijn van oordeel dat de prijsstijging oploopt tot meer dan 10%. In het licht van de inflatie vermindert zowat de helft van de Belgen zijn dagelijkse uitgaven, meer bepaald voor voeding, kleding en vrijetijdsbesteding, en de helft van de Belgen zet de verwarming thuis een graadje lager. Dat blijkt uit een internationale enquête uitgevoerd door ING die voor het eerst peilt naar het sentiment van de Belgische bevolking en naar haar gedrag in deze omstandigheden. Meer dan een derde van de Belgen spaart ook minder omwille van de inflatie.
De inflatie was in 2021 al flink opgelopen door de herneming na de pandemie en door de sterk gestegen energieprijzen. De oorlog in Oekraïne heeft de situatie nu verder verslechterd, met een inflatie die historische hoogten bereikt. Dat heeft gevolgen voor de koopkracht van huishoudens, de economische groei en weegt ook op het gedrag van huishoudens.
Charlotte de Montpellier, econoom bij ING België: “Uit ons onderzoek blijkt dat 58% van de Belgen van oordeel zijn dat de prijzen van goederen en diensten die zij regelmatig aankopen met 1 tot 10% zijn gestegen. 42% van de Belgen denken dat de prijzen gestegen met meer dan 10%. Globaal genomen lijken deze resultaten aan te geven dat de inschatting van de Belgen met betrekking tot de inflatie niet fundamenteel verschilt van de officiële inflatiestatistieken die voor maart 2022 voor de Belgische inflatie 8,31% vermelden (9,3% voor de geharmoniseerde inflatie), zelfs al worden bepaalde delen van de bevolking met een nog hogere inflatie geconfronteerd.”
Meer dan vier Belgen op tien moeten dagelijks besparen
Ondanks de indexering voelen de Belgen de gevolgen van de inflatie en beginnen zij de buikriem aan te halen. De daling van de uitgaven is vooral merkbaar in het onderzoek dat ING heeft gedaan bij de huishoudens. 44% van de respondenten tracht te besparen op hun courante uitgaven, meer bepaald voor voeding. 42% van de Belgen vermindert zijn budget voor kleding. Iets meer dan een derde van de consumenten (38%) geeft minder uit in cafés en restaurants. 34% bespaart op vrijetijdsuitgaven (bioscoop, pretparken…) en 31% bespaart op reizen.
Charlotte de Montpellier: “Deze gegevens wijzen erop dat de Belgen hun uitgaven verminderen in alle categorieën, en dat zou kunnen leiden tot een sterke vertraging van de Belgische conjunctuur, waardoor het herstel na de pandemie (tijdelijk) zou kunnen stilvallen. Dat lijkt onze verwachting van (ten minste) een kwartaal dit jaar van negatieve groei in België te bevestigen.”
De helft van de Belgen zet de verwarming een graadje lager
Nagenoeg drie vierde van de Belgen (73%) zegt de prijsstijging van de energiekost in hun uitgaven voor huisvesting te voelen. In het licht van de gestegen prijzen stelt zowat de helft van de Belgen (51%) dat zij de verwarming in hun woning een graadje lager hebben gezet.
Charlotte de Montpellier: “Wat opvalt is dat we dit gedrag eveneens zien bij die mensen van wie de energiekosten niet zijn gestegen. Van deze doelgroep zegt 40% minder te verwarmen. Belgen hebben veel meer dan hun Europese buren de temperatuur op de thermostaat verlaagd. Van wie zijn energiekosten heeft zien stijgen, zegt 55% dat zij de verwarming lager hebben gezet, tegen 44% van de Duitsers en 46% van de Spanjaarden (de verhouding is echter ongeveer dezelfde in Nederland).”
Er is evenwel geen verschil tussen de landen voor wat het gebruik van elektr(on)ische huishoudtoestellen betreft. Een derde van de Belgen zegt de vaatwasser, droogkast of ook de televisie minder te gebruiken.
De prijzen zullen voor het leeuwendeel van de bevolking nog stijgen
Bijna negen Belgen op tien (87%) verwachten dat de prijzen nog verder zullen stijgen. Terwijl 57% van de respondenten stellen dat de stijging niet meer dan 10% zal bedragen, verwacht 29% zich aan een stijging van meer dan 10%.
Charlotte de Montpellier: “In het hoofd van de Belgen lijkt de inflatiecontext nog even te blijven duren, wat het pessimisme voor het komende jaar wellicht kan verklaren. Wanneer zij naar hun verwachtingen worden gevraagd, denkt 47% van de Belgen dat de financiële situatie van hun huishouden de komende 12 maanden zal verslechteren, terwijl 10% de situatie net ziet verbeteren. Zoals vaak zijn jongeren (18 tot 35 jaar) veel optimistischer dan de groep ouder dan 35. Nagenoeg een kwart van hen (23%) denkt dat hun financiële situatie in de loop van het jaar zal verbeteren (tegen 5% van de 35-plussers).”
De financiële gezondheid gaat achteruit; een derde van de Belgen spaart minder
De inflatie speelt een belangrijke rol bij de beoordeling van de financiële gezondheid van de Belgen. 50% van de Belgen zegt zich meer zorgen te maken over hun financiële gezondheid en 47% van de bevolking is van oordeel dat zijn financiële gezondheid is verslechterd.
Charlotte de Montpellier: “Dit is verrassend. Terwijl België een van de weinige landen wereldwijd is met automatische indexering die de inkomens moet beschermen tegen de evolutie van de inflatie, zijn de Belgen van oordeel dat hun financiële gezondheid er even sterk, of zelf sterker, op achteruit is gegaan dan hun Europese buren.”
Deze context weegt sterk op de financiële beslissingen die Belgische huishoudens nemen. Het veranderde financiële gedrag vertaalt zich in hoofdzaak in minder sparen. 36% van de Belgen zegt minder geld op hun spaarrekening te hebben gezet. 14% van de bevolking zegt zelfs geld van haar spaarrekening te hebben afgehaald.
Bron: ING
