Een jaar nadat de Britten effectief de Europese interne markt en douane-unie verlieten, tekent een daling van de handel met het Verenigd Koninkrijk (VK) zich af. Het nieuwe ‘Trade and Cooperation Agreement’ tussen de EU en het VK voorzag in een ‘tarief- en quotavrije’ regeling voor alle producten die worden verhandeld tussen de twee blokken, maar introduceerde ook diverse nieuwe bepalingen inzake douaneprocedures. Dat leidde tot administratieve lasten en vertragingen. Maar ook in de toekomst vrezen de bedrijven nieuwe problemen door afwijkende regelgeving en extra controles, zo blijkt uit een rondvraag van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) bij zijn leden-sectorfederaties.
Morgen is het exact 1 jaar geleden dat de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, na maanden onderhandelen, een nieuwe handelsrelatie overeenkwamen. Het handels- en samenwerkingsakkoord (Trade and Cooperation Agreement of TCA), dat in werking trad op 1 januari 2021, voorziet in nultarieven en nulquota voor alle goederen die voldoen aan de toepasselijke oorsprongsregels. Voor de Belgische bedrijfswereld was dat bijzonder goed nieuws, want het Verenigd Koninkrijk is een van de belangrijkste handelspartners van ons land. Desalniettemin biedt dat handelsakkoord niet dezelfde voordelen als het EU-lidmaatschap en werden vanaf 1 januari dan ook heel wat nieuwe regels en procedures ingevoerd, met name op het gebied van douaneformaliteiten en -controles.
Daling export
Tijdens de eerste 9 maanden van 2021 steeg de wereldwijde Belgische export met 21,8% in vergelijking met dezelfde periode uit 2020. Die aanzienlijke stijging loopt gelijk met het economische herstel sinds het begin van de coronapandemie. De export naar het Verenigd Koninkrijk daalde in die periode echter met 5%, zo blijkt uit cijfers van het Agentschap voor Buitenlandse Handel. Hierdoor zakt het VK van plaats 4 naar plaats 5 in de lijst van belangrijkste afzetmarkten van onze economie. Vooral tijdens de eerste drie maanden van 2021 was de Belgische export naar het VK opmerkelijk lager dan anders. De timing van die daling, alsook het feit dat de export naar andere landen zich wel beter herstelde, doet concluderen dat die daling deels valt te verklaren doordat het VK sinds 31 december 2020 uit de Europese interne markt en douane-unie is gestapt en bedrijven die handeldrijven met het VK geconfronteerd worden met de nieuwe douaneregels en -procedures.
Administratieve lasten, afwijkende regels en nieuwe controles
Uit een rondvraag bij de leden van het VBO blijkt dat die nieuwe realiteit bedrijven met bijkomende administratieve lasten opzadelt. Zo ontstaan er vaak problemen bij het opmaken van vereiste documenten, zoals onder andere uitvoeraangiftes en bewijzen van preferentiële oorsprong, die nodig zijn om te kunnen exporteren naar het VK. Ook deelladingen ondervinden hierbij problemen. Andere problemen die worden aangekaart zijn douaneformaliteiten en douanecontrole, alsook problemen inzake professionele mobiliteit. Waar bedrijven vooral tijdens de eerste maanden van het jaar – net na de inwerkingtreding van het TCA – nog moesten wennen aan die aanpassingen, was er tijdens de tweede helft van het jaar een groot tekort aan transportcapaciteit en dat voornamelijk aan Britse zijde. Hierdoor ondervonden bedrijven vaak vertragingen van enkele uren tot wel enkele dagen.
Bovendien hebben de sectorfederaties niet de indruk dat de toekomst er heel rooskleurig uitziet. Ze zijn immers bezorgd voor afwijkende regelgevingen, zoals onder andere de regels voor de chemische industrie (zgn. REACH-verordening), patentregelgeving, markering om aan te geven dat producten voldoen aan Europese gezondheids-, milieu- en veiligheidsnormen (zgn. UKCA- i.p.v. CE-markering) en de btw-wetgeving. Dat kan in sommige gevallen leiden tot dubbele certificatieprocedures. Bovendien kunnen die afwijkende regels ook het gelijk speelveld verstoren en Britse actoren een concurrentieel voordeel bieden. Het VBO roept de Belgische en Europese overheden daarom op om de situatie strikt te monitoren om ongezonde concurrentie te detecteren.
Ook gaan vanaf 1 januari een reeks nieuwe controles aan Britse kant van start voor de export naar het VK. Zo zullen volledige douaneaangiften vanaf die datum vereist zijn voor alle goederen. Voor sanitaire en fytosanitaire (SPS) goederen zal een prenotificatie verplicht zijn. Vanaf 1 juli 2022 zal een veiligheids- en beveiligingsaangifte vereist zijn voor goederen die het VK binnenkomen. Ook zullen voor SPS-goederen certificering en fysieke controles geïntroduceerd worden vanaf die datum. Gezien de sectoren nu reeds een heel jaar administratieve lasten hebben ondervonden, heerst de vrees dat die extra controles hier enkel nog maar een schepje bovenop zullen doen. Het VBO roept de bedrijven op om zich voor te bereiden op die bijkomende veranderingen. Daarenboven pleit de werkgeversorganisatie voor een pragmatische aanpak bij de Britse overheden.
Conflict ontmijnen
“Dat de Brexit een negatieve impact zou hebben op de handel met het VK komt uiteraard niet als een verrassing. Het nieuwe handelsakkoord is immers geen reproductie van de oude situatie waarin er vrij verkeer was van goederen, diensten, personen en kapitaal. En dat blijkt nu ook uit de eerste exportcijfers, die ondanks de positieve wereldwijde trend, een daling optekenen. Die cijfers tonen nogmaals het belang aan van de Europese interne markt zonder grenzen, tarieven en douaneformaliteiten! Niettemin kon het handelsakkoord grote disrupties beperken, want de ‘status quo’-overgangsperiode liep immers op z’n einde. Dat was bijzonder welkom in een tijd waarin de ondernemingen worstelden met de impact van de COVID-19-pandemie. Ook de spanningen over visserij en het protocol betreffende Ierland en Noord-Ierland geven de nieuwe politieke realiteit weer. We zijn dan ook bezorgd over de spanningen rond de uitvoering van dat protocol. Het is dus van groot belang dat beide partijen streven naar een oplossing die de relaties stabiliseert en een escalatie vermijdt zodat het handelsakkoord ten volle in voege kan blijven. Eenzijdige acties moeten worden vermeden”, aldus Pieter Timmermans, CEO van het VBO.
Bron: VBO
