De Belgische sector van gerechtsdeurwaarders staat aan de vooravond van een ingrijpende transformatie. De “Barometer 2025” opgesteld door de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders, biedt diepgaand inzicht in de huidige staat van de sector en de uitdagingen waarmee deze wordt geconfronteerd. De barometer benadrukt de noodzaak van hervormingen om de efficiëntie, transparantie en rechtvaardigheid binnen de sector te verbeteren.
Verouderde tarieven en marktpraktijken
Uit de barometer blijkt dat de tarieven die gerechtsdeurwaarders hanteren, sinds 1976 niet substantieel zijn aangepast, afgezien van indexeringen. Dit heeft geleid tot een gebrek aan transparantie en begrijpelijkheid voor zowel schuldeisers als schuldenaars. Het Prijzenobservatorium van de FOD Economie heeft in 2023 een studie uitgevoerd die deze problemen bevestigt en wijst op bepaalde niet-gepaste marktpraktijken binnen de sector.
Nieuwe tarifering en hervormingen
In reactie op deze bevindingen is op 1 oktober 2024 een nieuwe tarifering ingevoerd. De hervorming reduceert het aantal tariefklassen van tien naar drie, gebaseerd op de hoogte van de schuld. Daarnaast zijn er specifieke maatregelen genomen om kwetsbare schuldenaren te beschermen, zoals het verplicht uitvoeren van een solvabiliteitsonderzoek voordat een gerechtelijke incassoprocedure wordt gestart.
Kritiek vanuit armoedeorganisaties
Ondanks de hervormingen uiten armoedeorganisaties zoals het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN) en het Brussels Steunpunt voor de dienst schuldbemiddeling (CAMD) kritiek op de nieuwe tarifering. Zij stellen dat de hervorming onvoldoende transparantie biedt en dat bijkomende kosten, zoals extra forfaitaire vergoedingen, de financiële last voor schuldenaren verhogen. De Tariefchecker, bedoeld als controle-instrument, wordt als complex en onbegrijpelijk ervaren.
Modernisering van het statuut
De barometer benadrukt ook de noodzaak van een modernisering van het statuut van gerechtsdeurwaarders. Het nieuwe statuut, ingevoerd door de Federale Overheidsdienst Justitie, beoogt objectieve benoemingen en een modern tuchtsysteem. Kandidaat-gerechtsdeurwaarders krijgen een opwaardering van hun positie, met onder andere het lidmaatschap van de arrondissementskamers en de Nationale Kamer.
Digitalisering en efficiëntie
De sector zet stappen richting digitalisering om de efficiëntie te verhogen. In 2021 werden 1,1 miljoen documenten digitaal neergelegd bij hoven en rechtbanken, wat neerkomt op 25% van alle neerleggingen. Initiatieven zoals JustConsult verbeteren de digitale toegankelijkheid van strafdossiers voor advocaten, gedetineerden en burgers.
Conclusie
De “Barometer 2025” onderstreept de dringende behoefte aan hervormingen binnen de Belgische gerechtsdeurwaarderssector. Hoewel er stappen zijn gezet richting modernisering en transparantie, blijft er kritiek bestaan over de effectiviteit van deze maatregelen. De sector staat voor de uitdaging om het vertrouwen van de burger te herwinnen en een rechtvaardige en efficiënte dienstverlening te bieden.
